ശരത് പവാർ കാവിയണിയുമോ?

ദേശീയ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ബിജെപി വിരുദ്ധ സഖ്യത്തിലെ സുപ്രധാനി ശരദ് പവാർ എൻ സി പിയുടെ അധ്യക്ഷ പദവിയിൽ നിന്ന് പൊടുന്നനെ രാജി പ്രഖ്യാപിച്ചത്  നിരവധി ചോദ്യങ്ങളാണ് ഉയർത്തുന്നത്. ശരത് പവാറിന്റെ രാജിപ്രഖ്യാപനത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം എന്തെന്ന് വ്യക്തമായിട്ടില്ലെങ്കിലും അടുത്തിടെ അദ്ദേഹം സ്വീകരിച്ച മൃദു ബിജെപി സമീപനങ്ങൾ പല സംശയങ്ങൾക്കും ഇട നൽകുന്നുണ്ട്. 1999ൽ എൻ സി പി രൂപീകരിച്ചത് മുതൽ നീണ്ട 24 വർഷക്കാലം പാർട്ടിയുടെ അധ്യക്ഷനായി പ്രവർത്തിച്ചുവരുന്നതിനിടെയാണ് ചൊവ്വാഴ്ച അദ്ദേഷം പാർട്ടി വിടുന്നതായി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. പൊതുജീവിതത്തിലെ രാഷ്ട്രീയ, സാമൂഹിക പ്രവര്ത്തനങ്ങളും തുടരുമെന്ന് ശരത് പവാർ പറയുന്നുണ്ടെങ്കിലും അദ്ദേഹം സംഘപരിവാർ ആലയിൽ എത്തുമോ എന്ന സംശയം എളുപ്പം തള്ളിക്കളയാനാകില്ല.

ശരത് പവാർ രാജി പ്രഖ്യാപിച്ചത് പെട്ടെന്നായിരുന്നുവെങ്കിലും പാർട്ടിയിൽ ചിലത് സംഭവിക്കാൻ പോകുന്നുവെന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ മകൾ രണ്ടാഴ്ച മുമ്പ് സൂചന നൽകിയിരുന്നു. 15 ദിവസത്തിനുള്ളിൽ മഹാരാഷ്ട്ര രാഷ്ട്രീയത്തിൽ രണ്ട് വലിയ പൊട്ടിത്തെറികൾ ഉണ്ടാകുമെന്നായിരുന്നു ശരദ് പവാറിന്റെ മകൾ സുപ്രിയ സുലെ ഏപ്രിൽ 17ന് പറഞ്ഞത്. പ്രസ്താവന നടത്തി കൃത്യം 16-ാം ദിവസം, അതായത് മെയ് 2 ന് ഉച്ചയ്ക്ക് 12:45 ന്, 82 കാരനായ ശരദ് പവാർ നാഷണലിസ്റ്റ് കോൺഗ്രസ് പാർട്ടി (എൻസിപി) പ്രസിഡന്റ് സ്ഥാനം രാജിവെക്കുന്നതായി പ്രഖ്യാപിച്ചു. ഇതിലും വലിയ പൊട്ടിത്തെറി എൻസിപിയിൽ വേറെ ഉണ്ടാകാനിടയില്ല.

രാജി പ്രഖ്യാപിച്ചുകൊണ്ടുള കുറിപ്പിൽ അദ്ദേഹം കാരണം വ്യക്തമാക്കുന്നില്ല. കുറിപ്പിൽ അദ്ദേഹം പറയുന്നത് ഇങ്ങനെയാണ്:

‘എന്റെ സുഹൃത്തുക്കളേ! ഞാൻ എൻസിപി അധ്യക്ഷ സ്ഥാനം ഒഴിയുകയാണ്, പക്ഷേ സാമൂഹിക ജീവിതത്തിൽ നിന്ന് വിരമിക്കുന്നില്ല. നിരന്തരമായ യാത്രകൾ എന്റെ ജീവിതത്തിന്റെ അവിഭാജ്യ ഘടകമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. പൊതുയോഗങ്ങളിലും പരിപാടികളിലും ഞാൻ തുടർന്നും പങ്കെടുക്കും. ഞാൻ പൂനെയിലായാലും ബാരാമതിയിലായാലും മുംബൈയിലായാലും ഡൽഹിയിലായാലും ഇന്ത്യയുടെ മറ്റേതെങ്കിലും ഭാഗത്തായാലും, എല്ലായ്‌പ്പോഴും എന്നപോലെ ഞാൻ നിങ്ങൾക്ക് ലഭ്യമാണ്. ജനങ്ങളുടെ പ്രശ്‌നങ്ങൾ പരിഹരിക്കാൻ ഞാൻ എല്ലാ സമയത്തും പ്രവർത്തിക്കും. ജനങ്ങളുടെ സ്നേഹവും വിശ്വാസവുമാണ് എന്റെ ശ്വാസം. എനിക്ക് പൊതുജനങ്ങളിൽ നിന്ന് ഒരു വേർതിരിവുമില്ല. ഞാൻ നിങ്ങളോടൊപ്പമുണ്ടായിരുന്നു, എന്റെ അവസാന ശ്വാസം വരെ നിങ്ങളോടൊപ്പമുണ്ടാകും. അതിനാൽ നമ്മൾ കൂടിക്കാഴ്ച തുടരും. നന്ദി.’

ആരാണ് പവാർ?

ബാരാമതി സ്വദേശിയായ ശരത് പവാർ പൂനെയിൽ നിന്ന് കൊമേഴ്സിൽ ബിരുദം നേടിയ ഉടൻ തന്നെ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ പ്രവേശിച്ചിരുന്നു. 27 ൽ ബാരാമതിയിൽ നിന്ന് കോൺഗ്രസ് ടിക്കറ്റിൽ മത്സരിച്ച് വിജയിച്ചു. 1968 വരെ തുടർച്ചയായ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളിൽ അദ്ദേഹം സീറ്റ് നിലനിർത്തി.

1978 ൽ, ആദ്യമായി എം എൽ എ ആയി 10 വർഷത്തിന് ശേഷം, 38 ആം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം മഹാരാഷ്ട്രയിലെ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ മുഖ്യമന്ത്രിയായി. അദ്ദേഹം മൂന്ന് തവണ കൂടി മുഖ്യമന്ത്രിയായെങ്കിലും ഒരു കാലാവധിയും അഞ്ച് വർഷം മുഴുവൻ നീണ്ടുനിന്നില്ല.

മറാത്താ നേതാവായ പവാർ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ സാമൂഹിക-സാമ്പത്തിക വികസനത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ സ്വയം ഒരു ദീർഘവീക്ഷണമുള്ളയാളാണെന്ന് തെളിയിച്ചു. പ്രത്യയശാസ്ത്രപരമായ വ്യത്യാസങ്ങൾക്കതീതമായി ഭരണ-പ്രതിപക്ഷ നേതാക്കളിൽ നിന്ന് സൗഹാർദ്ദം നേടാനും നിലനിർത്താനുമുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ കഴിവും അദ്ദേഹത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയത്തെ നിർവചിച്ചു.

അദ്ദേഹം കേന്ദ്ര രാഷ്ട്രീയത്തിലേക്ക് മാറിയപ്പോൾ ഇത് ഉപയോഗപ്രദമായി. നരസിംഹറാവുവിന്റെ 1991-1996 മന്ത്രിസഭയിൽ പ്രതിരോധ മന്ത്രിയായിരുന്ന അദ്ദേഹം 1998-1999 കാലഘട്ടത്തിൽ കോൺഗ്രസിന്റെ പ്രതിപക്ഷ നേതാവായിരുന്നു.

കോൺഗ്രസസ് വിട്ടു; പക്ഷേ…

1999 ൽ കോൺഗ്രസ് അണികളുടെ പ്രേരണയാൽ സോണിയ ഗാന്ധി രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ചേർന്നപ്പോൾ അതിനെ രൂക്ഷമായി എതിർത്ത് ശരത് പവാർ രംഗത്ത് വന്നതാണ് അദ്ദേഹത്തിന് കോൺഗ്രസ് പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് പുറത്തേക്ക് വഴിയൊരുക്കിയത്. സോണിയാ ഗാന്ധിയുടെ വിദേശ ബന്ധം ചൂണ്ടിക്കാട്ടിയായിരുന്നു പവാറിന്റെ എതിർപ്പ്. തുടർന്ന് കോൺഗ്രസിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കപ്പെട്ട അദ്ദേഹം പി എ സാംഗ്മ, താരിഖ് അൻവർ എന്നിവരോടൊപ്പം ചേർന്ന് എൻസിപി രൂപീകരിക്കുകയായിരുന്നു.

മഹാരാഷ്ട്ര, ഗോവ, മേഘാലയ, മണിപ്പൂർ എന്നിവിടങ്ങളിൽ സാന്നിധ്യമറിയിച്ച് ഒരു വർഷത്തിനുള്ളിൽ, 2000 ൽ എൻസിപി ദേശീയ പാർട്ടി അംഗീകാരം നേടി. ശരദ് പവാർ ഔപചാരിക എൻസിപി റോളിൽ നിന്ന് പുറത്തുപോകുന്നതോടെ പാർട്ടിക്ക് അടുത്തിടെ ദേശീയ സ്വത്വവും ഗോവ, മണിപ്പൂർ, മേഘാലയ എന്നിവിടങ്ങളിൽ സംസ്ഥാന പാർട്ടി പദവിയും നഷ്ടപ്പെട്ടു.

അതേസമയം, പവാറിന്റെ പ്രായോഗിക രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ പ്രതിഫലനമായി, പവാറിന്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള എൻസിപിയും കോൺഗ്രസും കോൺഗ്രസുമായി വേർപിരിഞ്ഞ അതേ വർഷം തന്നെ മഹാരാഷ്ട്രയിലെ നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിനെ ഒരുമിച്ച് നേരിടുകയും വിജയിക്കുകയും ചെയ്തു.

മൻമോഹൻ സിങ്ങിന്റെ കീഴിൽ ഒന്നാം യുപിഎ സർക്കാറും രണ്ടാം യുപിഎ സർക്കാറും കേന്ദ്രത്തിൽ അധികാരത്തിൽ വന്നപ്പോൾ പവാർ കൃഷി വകുപ്പ് കൈകാര്യം ചെയ്തിരുന്നു. ഇത് മറാഠാ നേതാവിന് നന്നായി യോജിച്ചു. കൃഷി അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഹൃദയത്തോട് ചേർന്നുനിൽക്കുന്നതും ഗ്രാമീണ അടിത്തറ നിലനിർത്താൻ സഹായിക്കുന്നതുമാണ്. ഈ സമയത്ത് ഭക്ഷ്യധാന്യങ്ങളുടെ മിച്ചം ഉയർന്നുവരാൻ ഇന്ത്യയെ സഹായിച്ച പരിഷ്കാരങ്ങൾ കൊണ്ടുവന്നതിന്റെ ബഹുമതി അദ്ദേഹത്തിനുണ്ട്.

മഹാരാഷ്ട്രയിലെ പവാർ കരുത്ത്

ദേശീയ, സംസ്ഥാന രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ശരദ് പവാറിന്റെ ചരിത്രം പരിശോധിച്ചാൽ അദ്ദേഹം സജീവ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ നിന്ന് മാറുന്നത് പ്രതിപക്ഷത്തിന് ക്ഷീണം ചെയ്യും. ബി.ജെ.പിക്കെതിരെ സമാന ചിന്താഗതിക്കാരായ ‘മതേതര’ പാര്ട്ടികളെ ഒരുമിപ്പിക്കാന് കഴിയുന്ന ഒരേയൊരു ശക്തിയായി ശരദ് പവാറിനെ കാണുന്നു. മഹാരാഷ്ട്രയിൽ കോൺഗ്രസ്, എൻസിപി, ശിവസേന (അവിഭക്ത) എന്നിവരെ ഒരുമിച്ച് മഹാ വികാസ് അഘാഡി (എംവിഎ) സർക്കാർ രൂപീകരിക്കാൻ സാധിച്ചത് പവാറിന്റെ സജീവ ഇടപെടൽ കൊണ്ടാണ്. ഘടകകക്ഷികൾ അസ്വസ്ഥരാകുകയും ശിവസേന പിളരുകയും ചെയ്യുമ്പോഴും അദ്ദേഹം അതിനെ ഒരുമിച്ച് നിർത്തുന്ന ശക്തിയായി തുടരുന്നു.

മഹാരാഷ്ട്രയിൽ എൻസിപിയുടെ വളർച്ച വേഗത്തിലായിരുന്നു. 1999 ലെ ആദ്യ നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ എൻസിപി 58 സീറ്റുകളും 22.60 ശതമാനം വോട്ടും നേടി. 75ൽ 288 സീറ്റും 27.20 ശതമാനം വോട്ടും നേടിയ കോൺഗ്രസാണ് ഏറ്റവും വലിയ ഒറ്റക്കക്ഷി. ശിവസേനയ്ക്ക് 69 സീറ്റുകളും (17.33 ശതമാനം വോട്ട്) ബിജെപിക്ക് 56 സീറ്റുകളും (14.54 ശതമാനം വോട്ട്) ലഭിച്ചു.

അഞ്ച് വര്ഷത്തിന് ശേഷം 71.18 ശതമാനം വോട്ട് വിഹിതത്തോടെ 75 സീറ്റുകൾ നേടി എൻ സി പി കോൺഗ്രസിനെ മറികടന്ന് ഏറ്റവും വലിയ ഒറ്റക്കക്ഷിയായി. എന്നിട്ടും ശരത് പവാർ സഖ്യകക്ഷിയായ കോൺഗ്രസിന് മുഖ്യമന്ത്രി സ്ഥാനം നൽകുകയും വിലപേശലിൽ എൻസിപി നേതാക്കൾക്ക് ആഭ്യന്തരം, ധനകാര്യം, ഊർജ്ജം, ഗ്രാമവികസനം, ജലവിഭവം തുടങ്ങിയ പ്രധാന വകുപ്പുകൾ ലഭിക്കുകയും ചെയ്തു.

കേന്ദ്രത്തിൽ നരേന്ദ്ര മോദിയുടെയും മഹാരാഷ്ട്രയിൽ ദേവേന്ദ്ര ഫഡ്നാവിസിന്റെയും നേതൃത്വത്തിൽ 2014 ൽ ബിജെപി 122 സീറ്റുകൾ നേടി ഏറ്റവും വലിയ പാർട്ടിയായി മാറി. ആ വർഷം ബിജെപിയും ശിവസേനയും വെവ്വേറെ പോരാടി, കോൺഗ്രസും എൻസിപിയും മത്സരിച്ചു, ബിജെപിയുടെ പ്രകടനം സംസ്ഥാനത്ത് അതിന്റെ വരവ് പ്രഖ്യാപിച്ചു.

എല്ലാവരേയും അതിശയിപ്പിച്ചുകൊണ്ട്, സംസ്ഥാനത്ത് ഒരു “സുസ്ഥിരമായ സർക്കാർ” നൽകാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെന്ന് വാദിച്ച എൻസിപി മഹാരാഷ്ട്രയിൽ ബിജെപിക്ക് സ്വമേധയാ പിന്തുണ വാഗ്ദാനം ചെയ്തു. എന്സിപിയിലെ പൊളിറ്റിക്കല് മാനേജര്മാര് പറയുന്നത് ഇങ്ങനെയാണ്: “എന്സിപി ബിജെപിയെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നത് അധികാരത്തിന് വേണ്ടിയല്ല. എന്സിപിക്കുള്ളിലെ പിളർപ്പ് ഒഴിവാക്കാനും ശിവസേനയെ ബിജെപിയിൽ നിന്ന് അകറ്റി നിർത്താനുമുള്ള തന്ത്രമായിരുന്നു അത്.”

സഖ്യ സർക്കാർ രൂപീകരിക്കാൻ ബിജെപിയും സേനയും ഒടുവിൽ ഒത്തുചേർന്നപ്പോൾ, ബാൽ താക്കറെയുടെ മരണം കാരണം സേന ദുർബലമായ സമയത്ത് മറ്റ് സഖ്യകക്ഷികൾക്കായി ബിജെപി നടത്തിയ മീൻപിടുത്തം സേനയുടെ മനസ്സിൽ സംശയത്തിന്റെ വിത്തുകൾ വിതച്ചു. 2019 ൽ ഉദ്ധവ് താക്കറെ ബിജെപിയുമായുള്ള ബന്ധം വിച്ഛേദിക്കുകയും ഒടുവിൽ കോൺഗ്രസിലും എൻസിപിയിലും ചേർന്ന് എംവിഎ സർക്കാർ രൂപീകരിക്കുകയും ചെയ്തപ്പോൾ ഇത് പ്രകടമായിരുന്നു.

ബി.ജെ.പിയുടെ ഉയർച്ച അർത്ഥമാക്കുന്നത് എൻ.സി.പിക്ക് മഹാരാഷ്ട്രയിൽ ലഭിച്ച മുൻതൂക്കം ഇപ്പോൾ ഇല്ല എന്നാണ്. പക്ഷേ 2019 ൽ പോലും മൊത്തം വോട്ടിന്റെ 16.71 ശതമാനം എൻസിപിഎക്ക് ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്.

പവാറിന്റെ ഭാവി

എൻസിപി അധ്യക്ഷസ്ഥാനം ഒഴിഞ്ഞ ശരത് പവാറിന്റെ ഭാവി നീക്കം എന്തായിരിക്കുമെന്നതാണ് ഇപ്പോൾ ഏവരും ഉറ്റുനോക്കുന്നത്. അടുത്തിടെ വിവാദങ്ങൾക്കിടയിലും സുഹൃത്ത് ഗൗതം അദാനിയുമായി അദ്ദേഹം ഭക്ഷണം പങ്കിട്ടതും ഫഡ്നാവിസ്, നിതിൻ ഗഡ്കരി, അമിത് ഷാ തുടങ്ങിയ ബിജെപി നേതാക്കളെ അപരിചിതരായി പരിഗണിച്ചതും, വി ഡി സവർക്കറിനെതിരായ രാഹുൽ ഗാന്ധിയുടെ പരാമർശങ്ങളിൽ അതൃപ്തി പ്രകടിപ്പിക്കാതിരിന്നതുമെല്ലാം അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാവി നീക്കങ്ങളുടെ സൂചനയായി വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നുണ്ട്.

അദാനി വിഷയത്തില് സംയുക്ത പാര്ലമെന്ററി സമിതി വേണമെന്ന കാര്യത്തിൽ സഖ്യകക്ഷിയായ കോണ്ഗ്രസിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായ നിലപാട് സ്വീകരിക്കാൻ പോലും അദ്ദേഹം തയ്യാറായിരുന്നു. എന്തായാലും ശരത് പവാറിന്റെ നീക്കങ്ങൾ കാത്തിരുന്ന് കാണുക തന്നെ വേണ്ടിവരും.